Հայոց Լեզու

Հողանյութ- հողից ստեղծված,

Հաճեցավ- հաճելի լինե,

Թոթով- նոր խոսել սկսած,

Կամիս- գյուղ Արևմտյան Հայաստանում,

Դավ- դավաճան,

Անարգ- անպատիվ

02.02.2017

Բառարան

Մելամաղձիկ-ընկճված տրամադրության մեջ գտնվող

Միալար-անըդհատ

Ելևէջները-ձայնի տոնայնության փոփոխություն

Մոլար-սխալ

Վերլուծություն

Վահան Տերյանը բնութագրում է Երկիր Նայրին տխուր, որովհետև իր երկիրը ավելի շատ աղետ և պատերազմ է տեսել քանց ուրախ օրեր: Այդ տխրության մեջ է ստեղծվել հայկական երգերը երաժշտությունը մշակույթը, այդ տրամադրությամբ են գրվել բանաստեղծությունները:

05.02.2017

Երկու ընկեր խոսում էին իրենց կանանց մասին: Մեկը ասաց, թե իր կինը շատ անփույթ է ևտհաճ և, որ դա տարեցտարի ավելի է բարդանում: Նա ասաց, որ ամեն անգամ ասում է դրա մասին իր կնոջը: Երկրորդ ընկերը ասաց, որ իր կինը շատ մաքրասեր և խելոք է և նաել է ասում իր կնոջը դրա մասին:

06.02.2017

1.    Ուղղակի մեջբերվող խոսքով նախադասությունները դարձրու անուղղակի.

·         Շապուհը խորհրդի կանչեց իր աստղահմաներին ու ասաց.
-Ես շատ անգամ կամեցա սիրել հայոց Արշակ թագավրին, բայց նա ինձ միշտ անարգեց։

Շապուհը խորհրդի կանչեց իր աստղահմաներին ու ասաց, ոչ նա շատ անգամկամեցել է սիրել հայոց Արշակ թագավրին, բայց նա իրեն միշտ անարգել է:

·         -Շատ շնորհակալ եմ, իմաստո՛ւն Խիկար, կհետևեմ քո խորհուրդներին,- ասաց հյուրը։

Հյուրը ասաց իմաստուն Խիկարին, որ շատ շնորհակալ է և կհետևվի իրխորհուրդներին:

·         «Ավա՜ղ, երկրորդ խրատս էլ հովը տարավ առաջինի պես»,- մտածում էր տմաստուն Խիկարը։

Իմասըուն խիկարը մտածում էր, որ հովը երկրորդ խրատն էլ տարավառաջինի պես:

·         Հետո մոտեցավ ինձ, բացեց ափը և հարցրեց.
- Ափիս միջինն ի՞նչ է։

Հետո մոտեցավ նրան, բացեց ափը և հարցրեց, թէ իր ափի մեջ ի՞նչ է:

·         Շայլոկը մտ զարհուրելի պայման դրեց.
- Եթե Անհոնիոն իր նշած օրը պարտքը չվերադարձնի, իր մարմնից ինձ պիտի մի ֆունտ միս տա։

Շայլոկը մտ զարհուրելի պայման դրեց, եթե Անհոնիոն իր նշած օրը պարտքը չվերադարձնի, իր մարմնից Շոյակին պիտի մի ֆունտ միս տա

·         Գյուղացին ասաց.
-Դրա քաշով ինձ ոսկի տուր։

Գյուղացին ասաց, թէ դրա քաշով իրեն ոսկի տա:

·         -Սա մարդու աչք է, թագավո՛ր,- պատասխանեց ծերունին։

Ծերունին պատասխանեց թագավորին, թէ դա մարդու աչք է:

·         -Դու ինձ ոչինչ չես տվել, ինչո՞ւ ես ստում,- զարմացավ պարտատերը։

Պարտատերը զարմացավ և ասաց, թէ նա իրեն ոչինչ չի տվել ինչու է ստում:

·         Պարտապանը համարձակ մոտեցավ պարանին և բացականչեց.
- Ո՛վ անաչառ դատավոր-զանգ, ասա՛, ոսկին տվե՞լ եմ այս մարդուն։

Պարտապանը համարձակ մոտեցավ պարանին և բացականչեց, ով անաչառդատավոր-զանգ, ասա, ոսկին տվել է այդ մարդուն:

·         Մի համարձակ երիտասարդ ասաց.
-Մտածելով քարը ճամփից դեն չես գցի։
Մի համարձակ երիտասարդ ասաց, թէ մտածելով քարը ճամբից դեն չես քցի:

 07.02.2017

Լեզու

1.      Գտիր տրված բառերի բացատրությունները.

Հաղթանդամ-խոշոր կազմվածքով, չքնաղ-գեղեցիկ, խաբեբա-սուտասան, ֆունտ-դրամ, պարտամուրհակ-թանկարժեք փաստաթուղթ, բոթաբեր-վատ լուրհաղորդող, սնանկանալ-ախքատել, կեղծամ-կտորի վրա կարած մազեր, նենգ-չար, զարհուրելի-ազդող, փաստաբան, բռնագանձել-ձեռքից առնել։

2.      Փորձիր պարզել, թե այդ բառերից ո՞րն է պարզ, որը՝ բաղադրյալ։

Բաղադրյալ-Հաղթանդամ, պարտամուրհակ, բոթաբեր, սնանկանալ, կեղծամ,զարհուրելի, փաստաբան, բռնագանձել:

Պարզ-Չքնաղ, խաբեբա, ֆունտ, նենգ:

13.02.2017

Սահուն քայլերով, աննշմար, որպես , քնքուշ մութի թև
Մի ըստվեր անցավ ծաղիկ ու կանաչ մեղմիկ շոյելով.
Իրիկնաժամին թփերն օրորող հովի պես թեթև
Մի ուրու անցավ, մի գունատ աղջիկ ճերմակ շորերով…
Արձակ դաշտերի ամայության մեջ նա մեղմ շշնջաց,
Կարծես թե սիրո քնքուշ խոսք ասաց նիրհող դաշտերին.—
Ծաղիկների մեջ այդ անուրջ կույսի շշուկը մնաց
Եվ ծաղիկները այդ սուրբ շշուկով իմ սիրտը լցրին…

Մակդիրբեր-սահուն քայլերով, քնքուշ մութի թև,  մեղմիկ շոյելով, օրորող հովի պես թեթև, արձակ դաշտեր, ամայության մեջ, նիրհող դաշտեր, անուրջ կույսի, սուրբ շշուկով:

2.

Սկյութ-ազգություն, ամայի-անշեն, կարկառել-ձեռք մեկնել, դժնատեսիք-դժվար տեսնվող, լերկ-անմազ, զարհուրանք-ասրսափի զգացում, շանթարձակ-կայծեր արձակող, ամբաստանել-մեկին մեղադրել, ընդդիմանալ-դեմ կանգնել, Օլիմպոս-Հունաստանի ամենաբարձր լեռնային զանգվածը, ընդվզել-ընբոստանալ, գամել-մեղել, հայցել-ներկայացնել, ամպրոպածին-ապրոպից առաջացած, բիրտ-չոր, վեհատեսիլ-փառաոր, տիտան-մետաղի տեսակ, անընկճելի-չհուսահատող, շնորհ-նվեր, քսու-խառանկիչ, ընդոստ-հանկարծ տեղից վեր թռած, անդրդվելի-անխախտ, ամբարիշտ-անգութ, ամբարտավան-գոռոզամիտ, լյարդ-ներքին օրգան։

14.02.2017

Զևսնոր հունարեն՝ Դիաս, հին հունական առասպելաբանությունում երկնքի, որոտի, ամպրոպի և կայծակի աստված, աշխարհի տիրակալ։ "Աստվածների և մարդկանց Հայրը"  ինչպես հայրը իշխում է ընտանիքում, այնպես էլ նա է իշխում Օլիմպոս լեռան բնակիչներին, ըստ հին հունական կրոնի։ Օլիմպոսի աստվածներից գլխավորը, Կրոնոսի և Հռեայի երրորդ որդին, ամենափոքր երեխան է և կրտսերն է իր եղբայրների ու քույրերի մեջ։ Աիդի, Հեստիայի, Դեմետրայի և Պոսեյդոնի եղբայրն է։ Զևսի կինը՝ Հերա աստվածուհին, նաև նրա քույրն է։

20.02.2017

1.    Կետադրիր տրված նախադասությունները.

·         Ու միայն մասրենու կարմիր թփերն էին, ու փայլուն մասուրները` դեղնած տերևների արանքներում։

·         Մի տեղ աշնան մուգ կանաչ արտերն էին, մի այլ տեղ գարնան սև ցելերը։

·         Ամռան շոգին այնտեղ սառն էր, պատերը լպրծուն։

·         Այնտեղ միշտ մռայլ ամպ էր նստում, ամպի տակ սառույցի հաստ շերտեր։

·         Մոխրի մեջ խաղացող երեխաները տեսան, թե ինչպես շները հաչելով վազեցին ձիերի վրա։

·         Քեզնից` ամբողջ օրը փողոցներ չափչփողիցդ, հազիվ թե կարգին մարդ դուրս գա։

·         Այդ ամենը ընդունում էր որպես գյուղացի աղջկա, անուրախ մանկությունից մնացող, անքննելի խորհուրդ։

·         Թանգարանի պահեստներում մնացել են, արվեստի մարդկանց աչքից հեռու մնացած գործեր։

·         Հոգնած կոպերը կծանրանան, բայց լսողությունը հաստակ ու արթուն միշտ կհետևի շարժիչի ձայնին։

·         Դա մի փոքրամարմին կին էր՝ տարօրինակ, ծեր, առողջությունից զրկված։

2.      Ուղղակի մեջբերված խոսքը դարձրու անուղղակի։ Հետևիր կետադրությանը

·         Սիրում էր կրկնել այս խոսքերը.

-Եթե ուզում ես քեզ հետ ճանապարհ ընկնեմ, լսիր իմ խորհուրդը։

             Նա սիրում էր կրկնել այս խոսքերը, որ եթե ուզմ որ, նա իմ հետ ճանապարհ ընկնի ուրեմն պետք է լսեմ նրա խորհուրդը:

·         Ս.Դալին մի առիթով գրել է. «Երեք տարեկանում երազում էի խոհարար դառնալ, հինգում՝ Նապոլեոն, այսօր ուզում եմ՝ ես ինքս լինեմ»։

Ս. Դալին մի առիթով գրել է, որ երբ երեք տարեկան էր, երազում էր խոհարար դառնալ, հինգում՝ Նապոլեոն, իսկ այդ պահին ուզում էր ինքը լինել:

·         Մոնտեսքյոն ասել է.

-Եթե մենք ուզում ենք կառավարել մարդկանց, չպետք է վանենք, այլ պետք է հետևենք նրանց։

Մոնտեսքյոն ասել է, որ, եթե ուզում ենք կառավարել մարդկանց, չպետք է վանենք, այլ պետք է հետևենք նրանց:

3.    Անուղղակի մեջբերված խոսքը դարձրու ուղղակի։ Հետևիր կետադրությանը։

·         Նիցշեն ասում է, որ ով տիրապետում է ուժին, հրաժարվում է մտքից։

Նիցշեն ասում է.

-Ով տիրապետում է ուժին, հրաժարվում է մտքից:

·         Ասաց, որ չի ուզում մեզ հետ որևէ հարց քննել, և անշտապ դուրս եկավ սենյակից։

Նա անշտապ դուրս եկավ սենյակից ասելով.

«Չեմ ուզում ձեզ հետ որևէ հարց քննել»:

·         Երկար բանավեճից հետո հայտարարում է, որ չի ուզում աշխատել այդ հիմնարկում և հեռանում է։
Երկար բանավեճից հետո հայտարարեց.

-Չեմ ուզում աշխատել այս հիմնարկում և հեռանում եմ:

05.03.2017

• Փորձիր բացատրել բանաստեղծության տրամադրությունը։

       Այս բանաստեղծության տրամադրությունը՝ կարոտն է, որովհետև բանաստեղծը ուրիշ քախաքում, փոխոցներով քայլելիս, հիշում է իր քաղաքը և կարոտում իր տունը:

• Փորձիր մեկնաբանել հետևյալ տողերը.
  ա) Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես, ասես շինված են տապարով։

          Բանաստեղծը ասում է, որ նա չի զգում այդ դեմքերում շունչ, կյանք, հարազատություն:

• բ) Ինչ-որ մեկի սրտում բացված վերք է կարծես այս կյանքը մի…

          Բանաստեղծը ասում է, որ նա գիտի, որ ինչոր մեկը նրան սիրել է իսկ նա հեռացել է այդ սիրուց:

• գ) Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
  Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
  Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…

          Բանաստեղծը ասում է, որ նա ամեն գնով պետք է հասնի իր նպատակին:

• դ) Ու էլ ամեն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում։

          Եթե մարդ ունենում է նպատակ և ամեն ինր անում է, որ հասնի այդ նպատակյին, և այդ իր արածը օգուտ է շատերին երբ նա հասնում է իր մտածածին, ներվում են բոլոր այն սխալները, ոըրոնք նա արել է այդ նպատակին հասնելու համար: 

Երկուշաբթի (20.03.2017)

1.    Արտագրիր տեքստը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը և կետադրությունը։

Երբ արդեն թողել էինք Սւֆիան, և մեր ինքնաթիռը թչնի թեթևությամբ սահում էր ինր հազար մետրով չափվող բարցրունքներում , ուղեկցորդուհի մեզ պարզեց պատվոգրի մեծությամբ մի թուղթ, վրան երկրագնդի պատկերը բոլորված ոսկեզած նախշաժապավենով:

-Հարգելի ուղևորներ մենք այդ վարկյանին կետրում ենք հասարակացը, և ինքնաթիռի անձնակազմը շնորհաորում է ձեզ ու տալիս վկայագիրը, որպես հիշատակ արծաթահնրույն ձայնով ուղեկցորդուհին:

Հիրվի պահը հանդիսաոր էր: Կյանքումս առաջին անգամ էի անցնում երկրագնդի հյուսիսն ու հարավը  բաժանող սահմաբագծով, որը միայն հայացքով էի անցել այնել իհարկէ քարտեզի վրա: Այդ վարկյանին ես աշխարհի հետ էի, աշխարհ որն ունի հինգ աշխհարամաս ու հինգ միլիարդ բնակչություն օվկիանոսներ ու երկնաքերծ լեռներ:

2.    Վերաշարադրիր տեքստերը՝ ուղղակի խոսքը փոխելով անուղղակիի։

Ա)

Մի անգամ Նասրեդինն ասաց իր կնոջը.

-Գնա, մի կտոր պանիր բեր: Այն ամրացնում է ստամոքսը և ախորժակը գրգռում է:

-Մեր տանը պանիր չկա ,-պատասխանեց կինը:

-Ավելի լավ, պանիրը խանգարում է ստամոքսը և թուլացնում է լնդերը ,- ասաց Նասրեդինը:

Կինը զարմացած հարցրեց.

- Կասե՞ս՝ այս երկու իրար հակասող դատողություններից որն է ճիշտ:

-Եթե տանը պանիր կա` առաջինը, իսկ եթե ոչ՝ երկրորդը , — պատասխանեց Նասրեդինը:

Մի անգամ Նեսրեդիննմ ասաց իր կնոջը, թէ որ նա գնա մի կտոր պանիր բերի: Այն ամրացնում է ստամոքսը և ախորժակը գռգռում է: Կինը պատասխանում է , որ իրենց տանը պանիր չկա: Նասրեդինն ասաց, թէ ավելի լավ պանիրը խանգարում է ստամոսը և ույացնում լնդերը: Կինը զարմացած հարցրեց, թէ Այս երկու իրար հակադրող դատողություններից որն է ճիշտ:

Բ)

Ամերիկացի հանրաճանաչ գրող Մարկ Տվենը մի անգամ, գնացքով ուղևորվում էր դեպի Ֆրանսիա՝ Դիժոն: Այդ օրը՝ կեսօրին, նա շատ հոգնած էր և մի փոքր քնել էր ուզում: Այդ պատճառով էլ խնդրեց գնացքի ուղեկցորդին արթնացնել իրեն, երբ հասնեն Դիժոն: Բայց զգուշացրեց, որ ինքը շատ պինդ քնող է.

— Ես կարող եմ գոռգոռալով հրաժարվել, երբ Դուք փորձեք արթնացնել ինձ, բայց ուշադրություն չդարձնեք, ուղղակի ինձ մի կերպ գնացքից դուրս արեք,- ասաց նա ուղեկցորդին:
Երբ Մարկ Տվենն արթնացավ, գնացքն արդեն Փարիզում էր: Բարկացած գրողը շտապեց դեպի ուղեկցորդը և ասաց.
-Ես իմ կյանքում դեռ  այսքան չէի բարկացել:
Ուղեկցորդը նայեց նրան և հանգիստ տոնով ասաց.
-Դուք նույնիսկ կիսով չափ բարկացած չեք այն ամերիկացու համեմատությամբ, որին ես դուրս արեցի գնացքից Դիժոնում:

Ամերիկացի հանրաճանաչ գրող Մարկ Տվենը մի անգամ, գնացքով ուղևորվում էր դեպի Ֆրանսիա՝ Դիժոն: Այդ պատճառով էլ խնդրեց գնացքի ուղեկցորդին արթնացնել իրեն, երբ հասնեն Դիժոն: Բայց զգուշացրեց, որ ինքը շատ պինդ քնող է.

Ասում է թէ կարող է նա գոռալով հրաժարվ ել, երբ արդնացնողը փորձի նրան արդնեցնի, թող իր վրա ուշադրություն չդարցնի ուղղակի իրեն մի կերպ գնացքից դուրս հանեն:

Երբ Մարկ Տվենն արթնացավ, գնացքն արդեն Փարիզում էր: Բարկացած գրողը շտապեց դեպի ուղեկցորդը և ասաց.

Մարկը ասում է, որ նա իր կյանքում դեռ այսքան չեր բարկացել: Ուղեկցորդը նայեց նրան և հանգիստ տոնով ասաց, թէ Մարկը նույնիսկ կիսով չափ բարկացած չէ ինչպես այն Ամերիկացին, որին արդնացնողը գնացքից դուրս հանեց Դիժոյում:

Լեզու

1.    Սովորիր տրված բառերի ուղղագրությունը, անծանոթ բառերի բացատրությունը գտիր.

Եղեռնագործություն-չարագործություն, գերեվարել, առյուծանիշ, մորթազերծ անել, խոյանալ-վերևից ներգև սլանալ, արքայից արքա, վիհ, հսկայաբեկոր, մեկեն, խրոխտ, գահավիժել։

03.04.2017

Տեքստը կարդա, փոխադրիր ժամանակակից լեզվի։

Լիդիայի Կրեսոս թագաորը, երբ Կյուրոսը պատերազմում տիրեց աշխարհին Կրեսոսը, որը իրեն բախտաոր մարդ չեր համարում, շունչը պահած փախչում էր, որ իր գլուխը փրկի: Պարսիկը ընկավ նրա ետեվից: Թուրը գլխին փայլեց, աչքերը սևացավ, դեռ չեր խոնարվել, կարծեց մահն եկավ հոգին առավ: Հենց ուզում էր իր թուրը իր սիրտը մցնի, որ թշնամին իրեն չսպանի: Երբ զինորը թուրը բարցրացրեց թագաորի մինուճար որդին, որ հոր մահից քսան տարի առաջ  համրացել էր, իսկույն խոսեց և քսան տարվա լուռ սիրտը առաջին ձայնը տվեց.

-Անիրավ, էդ ու՞մ ես սպանում, թուրդ ետ քաշիր, չե՞ս տեսնում, որ առջևտ Կրեսոս աշխարհի տերն է: Զորականը ձեռքը թույլացրեց, թագավորի գլուխը ազատեց քսան տարեկան համր որդին իր հորը սպանեց:

18.04.2017

Առնացի-ուժեղ, մեղմել, տաճիկ-թուրք, գանակոծություն-ծեծ, գնդացրային տեսչություն, կաս-կարմիր-մուգ կարմիր, կռահել, զգացվել, հովանավորել, վեհանձն-գոռոզ։

Հրաչյա Ներսիսյանը ծնվել է 1895 թվականին,Նիկոմեդիա քաղաքում։ Հայրը՝ Ներսեսը, արհեստավոր մարդ, կարողանում է միակ որդուն ուսման տալ։ Հրաչյան սովորում է ֆրանսիական Սեն-Բարբ քոլեջում, ամերիկյան Ռոբերտ քոլեջում և հայկական Էսայան վարժարանում, բայց չի ավարտում դրանցից ոչ մեկը։ Այս անկանոն կրթությունը ապագա դերասանին տալիս է լեզուների իմացություն, ֆրանսիական և անգլիական հեղինակների երկերը բնագրով կարդալու հնարավորություն։

Արվեստասեր Գրիգոր պապի (մորաքրոջ ամուսնու) տանը լինում էին գրողներ ու արվեստի մարդիկ։ Շատ հաճախ՝ Դանիել Վարուժանը։ Պատանի Հրաչյան նրանց զրույցների մշտական ունկնդիրն էր։ Նրան վիճակվում է լսել Կոմիտասին իրենց իսկ տանը, ուր ապրել էր մեծ երաժիշտը, ծանոթանալ նրա հետ։

Քսանամյա Հրաչյան թատրոնից նույնքան հեռու էր, որքան դրանից առաջ, թեև Կոստանդնուպոլսի Պտիշան թատրոնում մի քանի անգամ, ընկերոջ հրավերով, մասնակցում է Պենկլյան օպերետային խմբի թուրքերեն ներկայացումներին։

Հրաչյան զինակոչվում է թուրքական բանակ իբրև թարգմանիչ։ Հրաչյան ապշահար 1918 թվականին կրկին հայտնվում է Կոստանդնուպոլսում։ Բնատուր լավ ձայնի տեր, բնածին երաժշտական Հրաչյան հայտնվում է Պենկլյան օպերետում իբրև երգչախմբի շարքային մի անդամ։1922 թվականին Վահրամ Փափազյանը Հրաչյային, Մկրտիչ Ջանանին և մի քանի այլ դերասանների ուղարկում է Կովկաս։ Մի որոշ ժամանակ նրանք շրջագայեցին Բաթումում և ուրիշ հայաշատ քաղաքներում, ապա առանց Հրաչյայի մեկնեցին Երևան և միացան Առաջին պետթատրոնի կազմին։ Հրաչյա Ներսիսյանը նրանց միացավ մեկ տարի անց։

1923 թվականից նա ընդմիշտ դառնում է Երևան քաղաքի բնակիչը, հայկական առաջին թատրոնի դերասանը։